پشت چهره ها
گفت و گو با مردم کوچه و خیابانپشت چهره ها
گفت و گو با مردم کوچه و خیاباندرباره من
مهوش کیان ارثی هستم متولد سال 1332 در شهر آبادان. لیسانم را در رشتۀ روزنامه نگاری از دانشکدۀ علوم ارتباطات اجتماعی ( 1351 تا 1355 ) که در آن زمان دانشکده ای مستقل بود و فوق لیسانسم را در رشتۀ ارتباطات اجتماعی با گرایش وسایل ارتباط جمعی از امریکا ( 1358 تا 1360 ) گرفته ام.
ده سال ( 1363 تا 1373 ) در مجلۀ زن روز از نشریات مؤسسۀ کیهان در زمینۀ وضعیت زنان در خانواده و اجتماع گزارش تهیه می کردم.
در سال 1376 که تصمیم گرفتم دوباره با مطبوعات کار کنم " گفت و گو " با مردمی که برای گذران زندگی، هر کدام ، در سطح شهر به کاری مشغولند، نظرم را به خود جلب کرد.
چاپ گفت و گوهایم از سال 1377 در روزنامه هایی که با آنها به توافق می رسیدم، شروع شد.
وبلاگ را با گفت و گوهای قدیمی شروع می کنم. بعد گفت و گوهای جدید را هم بین آنها خواهم گذاشت. تا با هم ببینیم خلقیات، تجربه ها و آمال و آرزوها در این فاصلۀ زمانی تا امروز تغییری کرده اند یا نه ؟ و چه تغییری ؟
چرا با مردم کوچه و خیابان حرف می زنم؟
زمانی که تصمیم گرفتم با مردم کوچه و خیابان گفت و گو کنم هدفم این بود که در پس سؤال و جواب از کاری که به آن مشغولند؛ از گذشته شان بگویند. از تجربه ای که در زندگی پشت سر گذاشته اند. می خواستم بفهمم چه طور زندگی می کنند. اصلا چه تصوری از زندگی دارند. آمال و آرزوهاشان چیست؟
خیلی ساده می خواستم بدانم در پشت چهره هایی که هر روز بیرون از خانه هامان می بینیم و بی اعتنا از کنار هم می گذریم چه خبر است؟ با خودم فکر می کردم شاید اگر ما بیشتر وبیشتر با زندگی ، فکرها، ویژگی های شخصیتی، اخلاق و رفتار همدیگر به کمک واسطه ای غیرمستقیم مثلا مطبوعات که حوزۀ حرفه ای من است، آشنا شویم می توانیم وقتی به هر دلیل در مقابل هم قرار می گیریم کمی با آرامش و متانت به هم برخورد کنیم، سریع هیجان زده نشویم و صدای مان فریاد نشود و سر هم آوار نشویم.
ادامه...
همیشه کم حرف می زنم
خندیدن نمی‌داند
در سایه باجه بلیت‌فروشی نشسته است. نایلون کوچک یک متر در یک متر را جلویش پهن کرده و چند پیراهن مردانه روی آن چیده است. پسر بچه بسیار تمیز و مرتبی است. از هر چند عابری که از آنجا می‌گذرند یکی، دو نفر می‌ایستند، خم می‌شوند و پیراهن‌ها را برانداز می‌کنند. اندازه مناسب خود را که می‌یابند، تازه پیراهن را از کیسه نایلونی‌اش بیرون می‌آورند، تاهایش را باز می‌کنند تا آن را از نزدیک بهتر ببینند. روی قیمت چانه می‌زنند. پسر هیچ تخفیفی نمی‌دهد. مشتری دست خالی می‌رود و او مشغول تا کردن پیراهن می‌شود. آن را در بسته‌اش می‌گذارد. بساطش را دوباره منظم می‌کند. به دیواره باجه تکیه می‌دهد و در انتظار مشتری بعدی به عابران چشم می‌دوزد.
***
در پیاده‌رو روزنامه‌ای پهن می‌کنم و کنار بساطش می‌نشینم. چندان میلی به حرف زدن ندارد. با اعتراض می‌گوید: “چرا با من می‌خواهی حرف بزنی؟” توضیح می‌دهم که این کار من است که با کودکانی که در خیابان‌ها کار می‌کنند، صحبت کنم.
چند وقته پیراهن می‌فروشی؟
یه سه، چهار ماهی می‌شه.
قبل از آن چه کار می‌کردی؟
(لبخند کمرنگی می‌زند.) پسته می‌فروختم با بابام.
چرا الان پیراهن می‌فروشی؟
چون هوا گرمه، پسته نمی‌خرن.
پیراهن را چند می‌فروشی؟
2800 تومن.
خودت از کجا می‌خری؟
بابام می‌خره، از مولوی.
بابات چند می‌خره؟
نمی‌دونم. فکر می‌کنم 2150، 2200 می‌خره.
چند سالته؟
(اصلاً حوصله حرف زدن ندارد. خیلی خلاصه و کوتاه جواب می‌دهد.) من ده سالمه، ده‌ونیم.
درس خوندی؟
دو کلاس.
چرا؟
چون نمی‌رفتم. تازه دارم می‌رم. (باز مشکل حل نشد.)
چرا نمی‌رفتی؟
ایرانی‌ها رو نمی‌گرفتن. شناسنامه باید داشته باشیم. (اصلاً به او نمی‌آید افغانی باشد با آن وضع مرتب ظاهریش.)
چند ساله ایران اومدی؟
شیش سال، پنج سال و نیم.
حالا شناسنامه داری؟
نه، مدرسه افغانی‌ها می‌رم.
همیشه اینجا می‌شینی؟ چند ساعت در روز اینجا هستی؟
همیشه همین‌جا هستم. ساعت‌های 10 می‌آم تا ساعت 12، یک.
بعدازظهر نیستی؟
می‌رم خونه.
خونه چه کار می‌کنی؟
هیچی، درس می‌خونم… می‌رم. (متوجه کلمه‌ای که می‌گوید نمی‌شوم. از بس بی‌اعتنا حرف می‌زند و مدام روی ساک خالی‌اش، که به اصطلاح زیراندازش شده است، خودش را جابجا می‌کند. دوباره که می‌پرسم کجا می‌رود جواب سربالا می‌دهد.) می‌ریم دیگه یه جاهایی، تابستانه.